Plutondan çaşdıran bir kəşf daha!
"Köhnə" doqquzuncu planet Pluton, hər keçən gün yeni bir kəşflə insan oğlunu şaşırtmayı bacarır
Günəş Sisteminin sonunda iştirak edən soyuq kiçik qaya planet (və ya planet-cik), görünənə tərəfindən bir çox sürpriz ilə dolu. Buz vulkanları, sisli səma, nəhəng azot yaylalarının ardından, Plutondan indi də bir yeraltı okeanı kəşf edilmiş ola bilər.
Yeni Üfüqlər kosmos vasitəsinin Pluton yaxınından keçərkən etdiyi bəlkə də ən böyük ixtira, "köhnə" doqquzuncu planetin geoloji olaraq aktiv olduğu və buzlu səthində bu fəaliyyətlərin beləcə çox dəlilidir olduğu gerçəyi. Bu şərt, Günəşdən bu qədər uzaqdan olan kiçik bir planetdən beklenenlerle uyğunlaşmamaqdadır və elm adamları, ötən il başdan başa bu vəziyyəti şərhə çalışırdı.
Bu həftə Geophysical Research Letters'da yayımlanan bir modelləşdirmə məqaləsi də, çox bir neçə sadə halbuki təsir edici bir şərh təqdim etməkdə: Səthin altında parçalı bir donma və qeyri-sabit bir su okeanı ola bilər. Məqalənin baş yazarı Noah Hammond'un etdiyi bir tanımaqda söylədiyinə qədər bu model, "Plutondan yaxın süreda görülən geoloji fəaliyyətin buzdaama mərhələ dəyişmələrini qaynaqlana (hər hansı bir gelgit, ekzotik material və ya qeyri-adi vəziyyətə lazımlılıq duymadan) göstərir.Plutondan bir axıcı su okeanı olması fikri o qədər də yeni bir şey deyil. Plutonun səthi təhlükəli buzlardan - azot, metan və CO2 daxil almaq üzrə - meydana gəlməkdə. Həm bu maraqlı buzların, çox daha qalın bir su əsaslı kütlənin üzərində iştirak edən incə bir təbəqə olduğu da ümumi olaraq qəbul edilməkdə. Bu daha aşağı layın böyük bir qisimi böyük ehtimalla donmuş şartda olacaq ancaq isti mərkəzə yaxın olan parçaların hələ də axıcı olması ehtimalı var.
Bu yeni araşdırmanın qeydə dəyər olan yanı isə, axıcı su okeanının səth üzərində dəlilidir göründüyünü ifadə. Xüsusilə, bununla qaynaqlanan tektonik xüsusiyyətlərin səthdə olmaması - ancaq bu vəziyyətin daxili kısımdaancak su layları "ice II (Buz II)" olaraq bilinən sıx buz formasını almış olsaydı görülə bilməsi lazım idi - Plutonun tamamlanmışen qatı bilməyəcəyini önermekte.
Əgər Hammond'un modeli doğru isə, Kuiper Qurşağında ancaq buzlu qayaların qeyri-sabit suya sahib olma ehtimalı də artmış olur. Bu maraqlı okeanların həyatı dəstəkləyib destekleyemeyecekleri isə şübhəsiz deyil. Amma bu şərt, daha çox kəşf vasitəsini kosmosa göndərmək üçün etibarlı bir səbəb təqdim etməkdə ...
Göy alimlər, əsrarəngiz planet olaraq da bilinən Plutonun donmuş səthinin altında axıcı halda sudan bir okeanın ola irəli sürdü.
ABŞ-ın Milli Aviasiya və Kosmos Dairəsinə (NASA) aid kosmos vasitəsi New Horizons'un göndərdiyi məlumatları araşdıran göy alimlər, Pluton və peyki Charon'un geoloji olaraq son dərəcə aktiv olduğunu, sirrli planetin sanılandan çox daha qarışıq bir quruluşa sahib olduğunu ortaya çıxardı.
Araşdırmaçılar, Plutonun azot, metan və sudan ibarət olan kompleks quruluşu Günəş Sistemi'ndefakat o biri planetlərdən olduqca fərqli olduğunu ifadə etdi.
Plutonun yüzeyindeancak qayalarda iştirak edən radioaktiv maddələr sayəsində planetin daxili hissəsinin ısındığına bağlı məlumatlar olduğuna gözə çarpan edən araşdırmaçılar, söz mövzusu məlumatların cücə planetin donmuş səthinin altında ammonyak baxımından zəngin və dəyişən halda sudan ibarət olan bir okean tapıla biləcəyinə diqqəti çəkdi.
Araşdırmanı idarə edən NASA mütəxəssisi Jeff Moore, "Pluton və peyki Charon haqqında əldə etdiyimiz məlumatlar, Günəş Sisteminin uzaqdan bölgələrində lakin geoloji fəaliyyətlərə işıq tutacaq" dedi.
New Horizon proyektindən Region Stern də "Saturnun peyki Enceladus, Yupiterin peykləri Europa və Ganymede'den sonradan dərhal də Plutonun səthinin altında su ola biləcəyinə dair məlumatlar tapdıq. Günəş Sistemində yalnız Dünyanın okeanının yer üstündə olması son dərəcə maraqlı "deyə danışdı.
Günəş Sistemində ancaq 4,8 milyard kilometrlik səfərinə 19 Yanvar 2006-cı ildə Florida'daoysa Cape Canaveral kosmos əsasından fırlatılarak başlayan New Horizons, Pluton və peykləri Charon, Styx, Nix, Kerberos və Hydra'yı lurking.
Agu.Publıcatıons
"Köhnə" doqquzuncu planet Pluton, hər keçən gün yeni bir kəşflə insan oğlunu şaşırtmayı bacarır
Günəş Sisteminin sonunda iştirak edən soyuq kiçik qaya planet (və ya planet-cik), görünənə tərəfindən bir çox sürpriz ilə dolu. Buz vulkanları, sisli səma, nəhəng azot yaylalarının ardından, Plutondan indi də bir yeraltı okeanı kəşf edilmiş ola bilər.
Yeni Üfüqlər kosmos vasitəsinin Pluton yaxınından keçərkən etdiyi bəlkə də ən böyük ixtira, "köhnə" doqquzuncu planetin geoloji olaraq aktiv olduğu və buzlu səthində bu fəaliyyətlərin beləcə çox dəlilidir olduğu gerçəyi. Bu şərt, Günəşdən bu qədər uzaqdan olan kiçik bir planetdən beklenenlerle uyğunlaşmamaqdadır və elm adamları, ötən il başdan başa bu vəziyyəti şərhə çalışırdı.
Bu həftə Geophysical Research Letters'da yayımlanan bir modelləşdirmə məqaləsi də, çox bir neçə sadə halbuki təsir edici bir şərh təqdim etməkdə: Səthin altında parçalı bir donma və qeyri-sabit bir su okeanı ola bilər. Məqalənin baş yazarı Noah Hammond'un etdiyi bir tanımaqda söylədiyinə qədər bu model, "Plutondan yaxın süreda görülən geoloji fəaliyyətin buzdaama mərhələ dəyişmələrini qaynaqlana (hər hansı bir gelgit, ekzotik material və ya qeyri-adi vəziyyətə lazımlılıq duymadan) göstərir.Plutondan bir axıcı su okeanı olması fikri o qədər də yeni bir şey deyil. Plutonun səthi təhlükəli buzlardan - azot, metan və CO2 daxil almaq üzrə - meydana gəlməkdə. Həm bu maraqlı buzların, çox daha qalın bir su əsaslı kütlənin üzərində iştirak edən incə bir təbəqə olduğu da ümumi olaraq qəbul edilməkdə. Bu daha aşağı layın böyük bir qisimi böyük ehtimalla donmuş şartda olacaq ancaq isti mərkəzə yaxın olan parçaların hələ də axıcı olması ehtimalı var.Bu yeni araşdırmanın qeydə dəyər olan yanı isə, axıcı su okeanının səth üzərində dəlilidir göründüyünü ifadə. Xüsusilə, bununla qaynaqlanan tektonik xüsusiyyətlərin səthdə olmaması - ancaq bu vəziyyətin daxili kısımdaancak su layları "ice II (Buz II)" olaraq bilinən sıx buz formasını almış olsaydı görülə bilməsi lazım idi - Plutonun tamamlanmışen qatı bilməyəcəyini önermekte.
Əgər Hammond'un modeli doğru isə, Kuiper Qurşağında ancaq buzlu qayaların qeyri-sabit suya sahib olma ehtimalı də artmış olur. Bu maraqlı okeanların həyatı dəstəkləyib destekleyemeyecekleri isə şübhəsiz deyil. Amma bu şərt, daha çox kəşf vasitəsini kosmosa göndərmək üçün etibarlı bir səbəb təqdim etməkdə ...
Göy alimlər, əsrarəngiz planet olaraq da bilinən Plutonun donmuş səthinin altında axıcı halda sudan bir okeanın ola irəli sürdü.
ABŞ-ın Milli Aviasiya və Kosmos Dairəsinə (NASA) aid kosmos vasitəsi New Horizons'un göndərdiyi məlumatları araşdıran göy alimlər, Pluton və peyki Charon'un geoloji olaraq son dərəcə aktiv olduğunu, sirrli planetin sanılandan çox daha qarışıq bir quruluşa sahib olduğunu ortaya çıxardı.
Araşdırmaçılar, Plutonun azot, metan və sudan ibarət olan kompleks quruluşu Günəş Sistemi'ndefakat o biri planetlərdən olduqca fərqli olduğunu ifadə etdi.
Plutonun yüzeyindeancak qayalarda iştirak edən radioaktiv maddələr sayəsində planetin daxili hissəsinin ısındığına bağlı məlumatlar olduğuna gözə çarpan edən araşdırmaçılar, söz mövzusu məlumatların cücə planetin donmuş səthinin altında ammonyak baxımından zəngin və dəyişən halda sudan ibarət olan bir okean tapıla biləcəyinə diqqəti çəkdi.
Araşdırmanı idarə edən NASA mütəxəssisi Jeff Moore, "Pluton və peyki Charon haqqında əldə etdiyimiz məlumatlar, Günəş Sisteminin uzaqdan bölgələrində lakin geoloji fəaliyyətlərə işıq tutacaq" dedi.
New Horizon proyektindən Region Stern də "Saturnun peyki Enceladus, Yupiterin peykləri Europa və Ganymede'den sonradan dərhal də Plutonun səthinin altında su ola biləcəyinə dair məlumatlar tapdıq. Günəş Sistemində yalnız Dünyanın okeanının yer üstündə olması son dərəcə maraqlı "deyə danışdı.
Günəş Sistemində ancaq 4,8 milyard kilometrlik səfərinə 19 Yanvar 2006-cı ildə Florida'daoysa Cape Canaveral kosmos əsasından fırlatılarak başlayan New Horizons, Pluton və peykləri Charon, Styx, Nix, Kerberos və Hydra'yı lurking.
Agu.Publıcatıons
Yorumlar
Yorum Gönder