Quşlar Tarazlığı Necə Sağlar

Bir çox elm insanı quşların havada rahatlıqla uçmasını təmin edən sistemi illər boyu araşdırmışlar. Uçabilme bacarığını, qanad quruluşundan sümük sisteminə qədər canlının bir çox xüsusiyyətləri ilə bağdaştırmışlardır. Havada uçan bir quşun tarazlıq mexanizmini da "daxili qulaq orqanı sayəsində", şəklində müəyyənləşdirmişlər. Quşlarda ki sistemdən faydalanılaraq edilən ən böyük görüş isə şübhəsiz təyyarələri. Quşlar tarazlığı necə təmin?

Teller Üzərindəki Akrobatlar


Lakin diqqət edilməyən bir nöqtə var! Telefon telləri üzərində bir kəndirbaz kimi dayana bilən quşlar, küləkli havalarda belə tarazlığını itirmir. Telin sallanması yada istiqamət dəyişdirən külək quşların bu möcüzəvi tarazlığını təsir etmir. Havadan süzülərək eniş edən quşlar, yenə eyni şəkildə hər hansı bir tarazlıq problemi yaşamadan telde dayana bilirlər. Yaxşı quşlarda ki bu sistem nədir?

Kuşlardaki bu tarazlıq sistemi mühəndislik möcüzəsi olaraq xarakterizə edilə bilər. Bir kəndirbaz, kəndir üzərində gedərkən elastik bir materialdan hazırlanmış uzun sırığı istifadə tarazlığının pozulduğu tərəfin əks istiqamətinə sırığı uzadar və bədənini tarazlığa gətirər. Alman elm adamı Prof. Reinhold Necker tam dörd il davam edən bir araşdırma nəticəsində, quşlardakı bu tarazlıq mexanizminin cambazlarınkiyle eyni sistemdə çalışdığını fərqinə vardı. Bu tarazlıq mexanizmi quşun ləyən bölgəsində var. Onurğaya bağlı sağ və sol yarım dairə kanallarında tarazlıq təmin edilir. Bu yarım dairə kanallarının içi xüsusi bir mayeylə dolu.



Bu sistemi Prof. Necker bu şəkildə yekunlaşdırır:
"Bu yarım dairə kanalları bir tərəzi kimi işləyir. Quşun bədəni necə hərəkət edərsə bu maye ya o kanala ya da digər kanala gedir ". ( "Neurobiologie: Warum Vögel nicht umfallen", Geo, yanvar 2003) Bədənimizdə hər yerdə olduğu kimi bu nöqtədə da sinirlər vəzifə yerinə yetirir. Tarazlığın bozuluduğunu ifadə loplar da sinir hüceyrələri siqnalı qıç və beyinciğe göndərir. Necker, "Əzələlər hərəkəti elə yaxşı təşkil ki quşlar tarazlıqlarını mükəmməl təmin edir" deyir.
Quşlarda bu möcüzəvi tarazlıq mexanizmi olmasaydı, çox kiçik bir esintiler belə asanca tarazlıqlarını itirər və düşərdilər. Kuşlardaki bu sistem bir mexanizmə dönüştürüldüğünde bir çox nöqtədə tarazlıq problemi həll edilmiş olacaq. Bu sistem, tikinti, dənizçilik, avtomobil, robot, iş maşınları kimi sektorlarda tarazlıq problemini həll edərək bir çox problemin ortadan qalxmasını təmin edəcək.
qaynaqhttp://www.muhendisbeyinler.net/kuslar-dengeyi-nasil-saglar/