Ana içeriğe atla

Ozon təbəqəsindəki dəlik bağlanmağa başladı

Ozon təbəqəsindəki dəlik bağlanmağa başladı
Elm insanları Ozon təbəqəsində Antarktida üzərində yaşanan İncəlmək azalmağa başladığına dair ilk dəqiq dəlillərə çatdıqlarını açıqladı. Kiçilən dəliyin örtdüyü səth qala Hindistanın sahəylə eyni.


Sentyabr 2015-ci ildə edilən ölçümlərdə, ozon təbəqəsindəki deşiyin 2000'dekine müqayisədə 4 milyon kvadrat kilometr ufaldığı müşahidə edildi. Bu təxminən olaraq Hindistanın sahəyə bərabər gəlir.


Delikteki daralma ən azından yarısının, OZONA zərərli kimyəvi maddələrin istifadəsinin mərhələli olaraq azaldılması sayəsində reallaşdığı düşünülür. Dəliyin xüsusilə Antarktida qitəsi üzərində meydana gəlməsinin səbəbi isə həddindən artıq soyuq hava və bölgəyə düşən günəş şüalarının intensivliyi.



İngilis elm insanları Antarktikanın təxminən 10 kilometr üzərindəki ozon təbəqəsinin diqqətə çarpan şəkildə inceldiğini ilk olaraq 1980-ci illərin ortalarında müşahidə.

1986-cı ildə ABŞ-lı elm insanı Susan Solomon, kloroflorokarbon (CFC) qazlarının ozon təbəqəsinə zərər verdiyini sübut etmişdi. Bu qazlar saç spreylerinde buzdolaplarına və klimalara qədər bir çox sahədə istifadə edilir.

1987-ci ildə imzalanan Monreal protokolüyle CFC qazlarının istifadəsinə istiqamətli qatı tədbirlər gətirilmişdi.

2000-dən etibarən bu qazların istehsalı ciddi şəkildə düşdü. CFC qazlarının atmosferdəki ömrünün 50-100 il olduğu təxmin edilir. Hazırda stratosferdə (atmosferin 2. layı) olan CFClerin zaman içində tamamilə yox olmasıyla, ozon təbəqəsindəki deşiyin daha da ufalacağı təxmin edilir.

'Vulkanik fəaliyyətlər dəliyi böyüdür'

Araşdırmanı icra edən qrup, 2015-ci ilə oktyabr ayında ozon təbəqəsindəki deşiyin rekord səviyyəyə çatdığına dair tapıntıların isə o dövrdəki vulkanik fəaliyyətlərdən qaynaqlandığını ifadə etdi.

Şili'deki Calbuco Yanardağı gçeen il Aprel ayında 43 il aradan sonra yenidən fəaliyyətə keçmişdi.

Canlıların, günəşin ultrabənövşəyi şüalarını zərərindən qorunmasını təmin edən ozon təbəqəsinin incəlməsi dəri xərçəngi və katarakt hadisələrinin artmasına səbəb olduğu kimi, heyvanlar və bitkilər üçün də təhlükə yaradır.

Mənbə: BBC Türkçe

Yorumlar

Bu blogdaki popüler yayınlar

İnsan skeleti

İnsan skeleti İnsan skeleti İnsan skeleti, sümüklərdən ibarətdir və bağlar (ligamanlar), şüaları (tendon), əzələlər, qığırdaqları və digər orqanlar tərəfindən dəstəklənir. Skelet sabit və dəyişməz deyil; tərkibi həyat boyunca dəyişir. Hamiləliyin erkən dövrlərində, döl sərt bir skeletə malik deyil, rəhmin içindəki doqquz ay boyunca sümüklər yavaşca meydana gələr, yetkinləşər. Doğumda, bütün sümüklər meydana gəlmişdir, lakin yeni doğulmuş bir körpə bir yetişkinden daha çox sümüyə malikdir. Ortalama olaraq, yetkin bir insan 206 sümüyə malikdir (Gray Anatomisi'ne görə, yenə də sayı fərddən fərdə kiçik nisbətlərdə dəyişiklik göstərər), halbuki bir körpə 300-dən çox sümüklə doğulur. Fərqin səbəbi böyümə əsnasında bir-biriylə kaynayacak olan kiçik kemiklerdir. sümüklər; qısa, uzun və yastı sümüklər olaraq şəkillərinə görə üçə ayrılar. Canlılarda daxili və xarici olmaq üzrə iki tip skelet vardır. Xarici skelet: Bədənin xarici qisimində tapılar, üzərində heç bir bədən örtüyü tapılmaz. Üzvi...

Bulutlar

Bulut,  atmosferdeki  su buharının, yükseklerde  yoğunlaşmas  ile meydana gelen çok küçük su damlacıklarına verilen ad. Su damlacıklarının çok küçük olması sebebi ile bulutların taşıdıkları su miktarları, metreküp başına birkaç gramı geçmez. Bulutlar, gökyüzünde devamlı olarak hareket ederler.   Dünya 'da yoğunlaşan madde su buharıdır. Bu da, küçük su damlacıklarını, genellikle 0.01 mm buz kristallerini oluştururur. Milyarlarca damlacık ve  kristallerin  beraber durmasıyla bulut olarak görünürler. Bulutlar tüm görünür dalga boyutlarını yansıtır ve genellikle beyazdır fakat gri veya siyah olarak görünebilirler. Siyah görünmelerinin sebebi, çok kalın veya yoğun olması ile güneş ışığının geçmesine izin vermemesindendir.  Bulutların meydana gelişleri aynı olmakla beraber şekilleri ve hacimleri bakımından aralarında büyük farklar vardır. Bulutların sınıflandırılmasında esas olarak dört tip kabul edilmiştir:  a - Sirüs, b - Stratus, c - Kümülüs, d ...

Günəş sistemi

Günəş sistemi Alm. Sonnensystem (m), Fr. Systeme (m) Solaire, İng. Solar system. Günəş və peykləri ilə birlikdə planetlər, quyruqlu ulduzlar və meteor axınları da daxil olmaq üzrə, onun ətrafında dönən göy cisimləri. Günəş və günəş ətrafında dolanan göy cisimlərindən meydana gəlir. Günəş sistemində planet, peyk, quyruqlu ulduz və meteor tapılar. Günəş sisteminin formalaşması ilə əlaqədar ən çox bilinən nəzəriyyə Kant-Lapslace nəzəriyyəsidir. Bu nəzəriyyəyə görə günəş sistemi əvvəl bir nebula (qızğın qaz kütləsi) idi. Daha sonra nebula soyuduqca kiçildi və oxu ətrafındakı fırlanma sürəti artdı. Beləcə mərkəz neçə qüvvətinin təsiriylə günəşdən qopan parçalar kosmosa yayıldı. Günəş Sistemində olan bütün göy cisimləri Günəşin cazibə təsiri altındadır və onun ətrafında fırlanırlar. Bu hərəkət, diqqət nöqtələrinin birində Günəş yer alan ellips şəklindəki bir orbit üzərində olmaqdadır. Günəş Sistemi, tamamilə və eyni istiqamətdə dönən bir disk şəklində hərəkət halındadır. Günəş Sisteminin dia...